پاستوریزاسیون چیست ؟

فرآیند پاستوریزه کردن عملی است که طی آن مواد غذایی را با استفاده از حرارت میکرب زدایی کرده و کلیه عوامل بیماری زا همانند ویروس، باکتری و کپک ها و آنزیم های تخریبی این مواد را از بین می برند. عمل پاستوریزاسیون را می توان برای انواع نوشیدنی ها، رب گوجه فرنگی، مربا، شیر، برخی غذاهای کنسروی و انواع لبنیات انجام داده به  طور کلی این عمل برای اکثر مواد خوراکی که دارای بسته بندی می باشند قابل اجرا می باشد. در این متن به بررسی پاستوریزاتور هیمورا می پردازیم.

در بیشتر مواقع نام پاستوریزاسیون به همراه شیر خوراکی آورده می شود و شیر یکی از لبنیات پرمصرفی است که انجام پاستوریزاسیون بر روی آن جزء استانداردهای تولید این ماده می باشد. پاستوریزه کردن شیر به دو روش متداول صورت می گیرد که روش اول حرارت زیاد با زمان کم و روش دوم حرارت کم با زمان زیاد می باشد. در روش اول شیر را تا دمای 72 الی 80 درجه سانتی گراد حرارت داده و مدت زمان آن 15 ثانیه می باشد.

در روش دوم این دما به میزان 63 الی 65 درجه سانتی گراد رسانده شده و مدت زمان آن 30 دقیقه لحاظ می شود. نکته قابل توجه این که روش اول به دلیل حفظ خواص و مواد معدنی شیر در صنایع تولیدی و کارخانجات بیشتر مورد استفاده قرار می  گیرد. عمل پاستوریزاسیون بر این اصل استوار شده که عملیات حرارتی بگونه ای انجام شود تا کلیه میکروارگانیسم های مضر بدون آسیب دیدن محصول (شیر) به صورت کامل از بین بروند.

دستگاه های مورد استفاده در فرآیند پاستوریزاتور

سازندگان تجهیزات صنعتی ماشین آلات مورد استفاده در فرآیند پاستوریزاتور را در مدل های مختلف تولید کرده اند. این تجهیزات برحسب ساختار مخزن دستگاه، منبع گرمایشی و نوع مبدل حرارتی آنها دسته بندی می شوند. شرکت صنعتی بازرگانی هیمورا پاستوریزاتورهای تولیدی خود را در دو دسته برقی و گازی تولید کرده است.

مدل های برقی این دستگاه ها ساختاری متفاوت از نوع گازی دارند. در این تجهیزات منبع گرمایشی دستگاه از طریق انرژی الکتریکی تامین می شود. در مدل های گازی واحد تولید کننده گرما یک پکیج گرمایشی است که دارای مشعل بوده و این مشعل می تواند از نوع گازی یا گازوئیلی انتخاب شود. در دستگاه هایی که مبدل های حرارتی به عنوان واسطه گرمایی عمل می کنند می توان از دو نوع مبدل حرارتی شامل صفحه پلیت یا مبدل های لوله ای استفاده کرد. صفحه پلیت ها از متداول ترین و رایج ترین مبدل های حرارتی هستند که در دستگاه های پاستوریزاتور مورد استفاده قرار می گیرند.

قطعات تشکیل دهنده پاستوریزاتورهای ساخت هیمورا

دستگاه های پاستوریزاتور از قطعات و بخش های مختلف تشکیل شده اند که در هماهنگی کامل باهم عمل پاستوریزاسیون را عملی می نمایند. شرکت هیمورا تولید کننده عمده دستگاه های پاستوریزاتور در سطح کشور در ساخت این تجهیزات از قطعات و متریال های باکیفیت استفاده کرده است.

به دلیل حساسیت دستگاه ها کلیه مراحل تولید و طراحی این دستگاه ها مطابق با استانداردهای معتبر جهانی صورت گرفته و واحد کنترل کیفی هر مرحله از  تولید پاستوریزاتورها را نظارت و کنترل نموده و با صدور مجوز تایید به بازار مصرف ارائه گردیده اند. می توان گفت که قطعات به کار رفته در مدل های مختلف دستگاه های پاستوریزاتور ساخت هیمورا مشابه بوده و فقط به لحاظ منابع گرمایشی و سرمایشی تفاوت دارند. در این بخش به معرفی قطعات اصلی به کار رفته در ساخت پاستوریزاتور هیمورا می پردازیم.

مخزن پاستوریزاتور

مهمترین بخش دستگاه های پاستوریزه می باشند که برای ریختن شیر خام در نظرگرفته شده اند. میزان گنجایش مخازن دستگاه های پاستوریزاتور مشخص کننده ظرفیت دستگاه بوده و هیمورا مخزن های آنها را در ظرفیت های متنوع تولید کرده است. مخزن های دستگاه های برقی پاستوریزاتور به شکل سه لایه طراحی شده اند که سیال گرمایشی در میان جداره های آن توسط یک سیستم گجت شانه تخم مرغی جریان پیدا می کند.

هر سه لایه بدنه مخزن تجهیزات برقی از جنس استیل 304 ساخته شده و دارای یک لایه عایق حرارتی برای جلوگیری از اتلاف گرما و انرژی می باشد. این لایه در تجهیزات پاستوریزاتور برای بهینه سازی مصرف انرژی بسیار بااهمیت می باشد. مخازن دستگاه های پاستوریزاتور گازی حالت تک جداره دارند. که این مخزن ها هم از ورق های استیلی ساخته شده اند. استحکام و دوام بالای ورق های استیلی به اضافه خاصیت ضد زنگ آنها از مزیت های پاستوریزاتورهای هیمورا می باشد. این متریال ها به لحاظ بهداشتی دارای تاییدیه از وزارت بهداشت بوده و قابلیت شستشو با انواع محلول های شوینده را دارند.

همزن مخزن پاستوریزاتور

همزن ها قطعاتی هستند که درداخل مخازن دستگاه پاستوریزاتور قرار داشته و عمل همزن شیر در طی فرآیند حرارت دهی و سرمایشی را برعهده دارند. همزن مورد استفاده در این دستگاه ها از نوع استیلی بوده که حالت پره ای دارد. همزن به همراه الکتروموتور چرخاننده آن در بخش ثابت درب بالای مخزن نصب شده است. مدل های برقی پاستوریزاتور و مدل گازی آن هر دو مجهز به همزن می باشند. در اغلب دستگاه های پاستوریزاتور مدرن سرعت دوران همزن براساس مراحل مختلف حرارت دهی قابل تنظیم می باشد.

الکتروموتور

الکتروموتورها از کاربردی ترین قطعات مورد استفاده برای تولید نیروی محرکه در تجهیزات صنعتی می باشند. این موتورها قابلیت تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی جنبشی را دارند. توان و قدرت الکتروموتورها متفاوت بوده و براین اساس می توانند در مدل های تک فاز یا سه فاز صنعتی ساخته شوند. کار و وظیفه اصلی الکتروموتور نصب شده در دستگاه های پاستوریزاتور به حرکت درآوردن همزن می باشد. الکتروموتورهای استفاده شده در دستگاه های پاستوریزاتور هیمورا از برند معتبر موتوژن تبریز انتخاب شده اند که از باکیفیت ترین موتورهای ساخت داخل کشور می باشند.  نکته قابل توجه این که در کلیه پاستوریزاتورهای مورد استفاده در صنعت شیر وصنایع غذایی از الکتروموتور و همزن استفاده شده است.

منبع گرمایشی دستگاه

فرآیند پاستوریزاسیون براساس حرارت دهی ماده غذایی یا شیر بنا شده است. بسته به چگونگی روش پاستوریزاسیون شیرخام را تا دمای تقریبی 63 الی 75 درجه سانتی گراد حرارت می دهند برای این منظور از سیستم های گرمایشی همانند پکیج ها، دیگ های بخار یا بویلر استفاده می کنند. البته در دستگاه های پاستوریزه مدل برقی منبع گرمایشی از نوع الکتریکی و اغلب المنت در نظر گرفته می شود. اما در دیگر تجهیزات پاستوریزاتورهای ساخت هیمورا پکیج گرمایشی منبع اصلی تولید گرما می باشد.

پکیج ها سیستم های پیشرفته تولید گرما بوده و راندمان حرارتی بالایی دارند. پکیج های مورد استفاده در پاستوریزاتورها از مدل های مشعل خور با سوخت گازی یا گازوئیلی می باشند. دلیل اصلی این امر دسترسی راحت به سوخت گازی در کشور ما می باشد. پکیج گرمایشی نصب شده در پاستوریزاتور مجهز به تابلو فرمان بوده که از طریق آن می توان دمای آب گرم تولید شده توسط این دستگاه را تنظیم کرده و یا حسب نیاز کاربر تغییر داد.

مبدل حرارتی

همانطور که اشاره شد پاستوریزاتورها مدل های متفاوتی دارند. در مدل های برقی این تجهیزات بدنه سه جداره مخزن پاستوریزاتور به عنوان مبدل حرارتی عمل کرده و موجب تبادل حرارتی آب یا بخار داغ در جریان داخل جداره آن با شیر می شود. اما در دستگاه های پاستوریزاتور که مخزن های تک جداره دارند این تبادل گرمایی و پخت شیر دریک مبدل حرارتی که از نوع صفحه پلیت می باشد، انجام می گیرد. صفحه پلیت ها از مبدل های کاربردی در اغلب صنایع بوده و بیشتر پاستوریزاتورها از این مبدل استفاده می کنند. ساختار مبدل حرارتی پلیت از تعدادی صفحات مجاور هم تشکیل شده که به صورت کامل درزبندی شده اند. جنس صفحه پلیت مورد استفاده در پاستوریزاتورهای هیمورا از نوع استیل 304 بوده و دارای دوام بالایی می باشد. این استیل خاصیت ضد زنگ داشته و نسبت به خوردگی مقاوم می باشد.

سیستم سرمایشی

در تجهیزات پاستوریزاتور علاوه بر گرم کردن شیر لازم است تا بعد از مدت زمان مشخصی اقدام به خنک کاری شیر نمایند. بنابراین یکی از بخش های اصلی دستگاه، سیستم سرمایشی یا خنک کاری آن می باشد. این سیستم در مدل های گازی پاستوریزاتور یک برج خنک کنند یا کولینگ تاور می باشد. کولینگ تاورها دستگاه هایی هستند که برپایه سرمایش تبخیری کار می کنند و از این طریق آب سرد و خنک تولید می کنند. این آب در بخش مبدل حرارتی موجب کاهش دمای شیر گرم شده و آن را خنک می نماید. در مدل های برقی پاستوریزاتور سیستم خنک کننده یک کندانسور برقی می باشد. این کندانسور می تواند از نوع هوایی یا آبی انتخاب شود. آب خنک شده کندانسور در میان جداره مخزن جریان یافته و موجب خنک شدن شیر می شود.

پمپ آب

از قطعات حساس و مهم در ساختار دستگاه های پاستوریزاتور می باشد که برای جابجایی شیر مابین بخش های مختلف دستگاه مورد استفاده قرار می گیرد. پمپ ها در مدل ها و دبی های متفاوت درتجهیزات صنعتی مورد استفاده دارند. پمپ به کار رفته در دستگاه پاستوریزاتور گازی هیمورا از مدل های سیرکولاتور بوده و جنس آن تمام استیل می باشد. انتخاب این متریال برای افزایش عمر دستگاه پمپ و عدم تاثیر آن بر روی طعم و مزه شیر و رعایت اصول بهداشتی بیشتر در دستگاه پاستوریزاتور می باشد. وظیفه اصلی این پمپ رساندن شیر به مبدل حرارتی و برگرداندن آن به مخزن می باشد. در مدل های برقی پاستوریزاتور به دلیل ساختار آن نیازی به پمپ نمی باشد.

پنل کنترل

در دستگاه های صنعتی پنل کنترلی یک بخش مهم در ساختار آنها بوده که بخش های الکتریکی و الکترونیکی در این قسمت تجمع داشته و عملیات کنترل از طریق آن صورت می گیرد. در بخش کنترل پنل کلیدهای اصلی راه اندازی دستگاه و بخش های مختلف آن قرار دارد. در پاستوریزاتورهای هیمورا کنترل پنل به صورت تابلویی مجزا طراحی شده است. بر روی پنل کنترلی کلید اضطراری و چراغ های نشان دهنده وضعیت دستگاه و صفحه نمایش قرار می گیرد. در مدل های برقی پاستوریزاتور پنل کنترلی بر روی بدنه مخزن نصب شده است.

شاسی و پایه های پاستوریزاتور

در دستگاه های پاستوریزاتور هیمورا مدل های برقی این تجهیزات به صورت پایه دار ساخته شده اند و پایه های آنها مجهز به چرخ شده است. این امتیاز امکان جابجایی دستگاه به شکل راحت در محیط کاربری را فراهم می آورد. در دیگر مدل های دستگاه پاستوریزاتور مجهز به شاسی مستحکم می باشد. شاسی بخش نگهدارنده دستگاه بوده و اجزای آن را در مجاورت هم حفظ می کند. جنس شاسی برای دوام بیشتر پاستوریزاتور از نوع استیلی یا فولاد ضد زنگ ساخته شده است. وجود شاسی در پاستوریزاتورهای بزرگ صنعتی سبب سادگی جابجایی دستگاه می گردد.

طریقه عملکرد دستگاه های پاستوریزاتور هیمورا

روش پاستوریزه کردن شیر با دستگاه های ساخت شرکت هیمورا به صورت زیر می باشد. ابتدا دستگاه را در فضایی مناسب نصب و راه اندازی کرده و سپس مخزن و بخش های در تماس با شیر را شستشو داده و نظافت می کنند. اکنون دستگاه آماده برای ریختن شیر خام می باشد. با در نظر گرفتن ظرفیت مخزن، مقدار لازم شیر در داخل مخزن آن ریخته می شود.

سیستم گرمایشی که از قبل برای تولید آب داغ روشن شده است با راه اندازی تمام اجزای دستگاه آب داغ را وارد مبدل حرارتی صفحه پلیت می کند. و از طرف دیگر شیر توسط پمپ استیلی وارد صفحه پلیت می شود. در داخل صفحه پلیت آب داغ و شیر مبادله گرمایی انجام داده و شیر شروع به گرم شدن می کند. شیر به صورت مداوم در میان مخزن و پلیت سیرکوله شده و تا رسیدن به دمای پاستوریزاسیون این عمل همچنان ادامه پیدا می کند. از طرفی همزن دستگاه سبب پخش یکنواخت گرما در سطح شیر شده و مانع از ته نشین و رسوب شدن چربی ها و مواد معدنی شیر در جداره مخزن و ته آن می شود. زمانی که شیر به دمای معین رسید وزمان کافی در این دما باقی ماند.

نوبت خنک کاری یا سرمایش شیر می باشد. در این موقع برج خنک کننده آب سرد را وارد مجراهای صفحه پلیت می کند. شیر گرم در تماس با آب سرد حرارت خود را از دست داده و خنک می شود. بعد از اتمام عمل پاستوریزاسیون شیر و تخلیه مخزن لازم است که قسمت های مختلف دستگاه پاستوریزاتور نظافت و شستشو داده شود. اغلب تجهیزات پاستوریزاتور مجهز به سیستم های شستشوی خودکار بوده و بدون دخالت دست می توان آنها را شستشو داده و ضدعفونی کرد.

ویژگی های تجهیزات پاستوریزاتور هیمورا

• طراحی و ساخت دستگاه های پاستوریزاتور در مدل های متنوع
• قابلیت ساخت پاستوریزاتورها در ظرفیت های مختلف و به صورت سفارشی سازی
• رعایت اصول استانداردهای معتبر جهانی در ساخت و طراحی کلیه دستگاه های پاستوریزاتور
• استفاده از متریال استیل در ساخت مخزن، لوله ها و اتصالات در تماس با شیر پاستوریزاتور
• تولید پاستوریزاتورها با منابع گرمایشی از نوع المنت و پکیج های گرمایشی متناسب با نیاز مشتری
• مجهز کردن دستگاه پاستوریزاتور به همزنی از جنس استیل از نوع پره ای
• مجهز به الکتروموتوری قدرتمند از برند موتوژن تبریز برای همزن پاستوریزاتور
• بهره مندی از سیستم های خنک کننده ی کولینگ تاور یا کندانسور برای کاهش دمای شیر
• پاستوریزه کردن شیر بدون افت کیفیت آن یا کاهش ویتامین ها و مواد معدنی آن
• استفاده از مبدل حرارتی پرقدرت صفحه پلیتی جهت تبادل حرارتی شیر و آب گرم
• یک سال گارانتی به همراه 10 سال خدمات پس از فروش

بررسی دستگاه های پاستوریزاتور هیمورا به لحاظ اقتصادی

ضرورت و الزام تولید شیر سالم و پاستوریزه در کلیه واحدهای تولیدی و کارخانجات مطابق استانداردهای تولید محصول باید رعایت شود. این امر دلیلی محکم بر توجیه اقتصادی دستگاه های پاستوریزاتور می باشد. زیرا در هر واحد تولید کننده شیر و محصولات لبنی وجود یک دستگاه پاستوریزاتور حتمی بوده و به کار برده می شود. دستگاه های پاستوریزاتور هیمورا به جهت استفاده از متریال ها و قطعات باکیفیت در ساخت آنها استحکام بالایی داشته بیشتر مورد توجه صاحبان صنایع قرار گرفته است.

کاربرد ورق های استیلی با درجه کیفی 304 از مزیت های این دستگاه ها بوده و موجب عمر طولانی آنها می شود. همچنین کاربرد سیستم های گرمایشی کم مصرف با راندمان حرارتی بالا در این تجهیزات سبب شده تا هزینه ها کاهش پیدا کرده و مقرون به صرفه شوند. هیمورا برای جلوگیری از افت کیفیت شیر یا تغییر طعم و مزه آن کلیه بخش های در تماس با شیر را از نوع استیل انتخاب کرده و پمپ به کار برده در این دستگاه ها به صورت تمام استیل در نظر گرفته است.